26 - Jun

20:15

Kapelkerk, Alkmaar
12.5
ORGEL FESTIVAL HOLLAND AVONDCONCERT MENNO VAN DELFT

Avondconcert door Menno van Delft.

Zoeken naar het intieme in de muziek, dat is wat Menno van Delft in deze raamvertelling voor ogen lijkt te hebben. In de stille beslotenheid van de Kapelkerk gebruikt hij hiervoor een muselaer en een klavecimbel, twee snaarinstrumenten met een geheel eigen klankkarakter. Instrumenten ook waar je dichtbij moet zitten om maar niets te missen van alle subtiele details. Voor de muziek put Van Delft uit het welbekende repertoire van Jan Pietersz. Sweelinck en Johann Sebastian Bach met een uitstapje naar Johann Kuhnau, Johann Adam Reincken en het Camphuysen manuscript. Wie de muziek kent, zal nog meer kunnen genieten van alle nuances die Manno van Delft hierin weet aan te brengen. Het sprankelende Mullerorgel is de lijst van zijn muzikale verhaal.

Orgel

Johann Kuhnau (1660-1722)
'Il Combattimento trà David e Goliath'
(Sonate 1 uit Musicalische Vorstellung einiger Biblischer Historien, Leipzig, 1700)
- Le Bravate di Goliath
- Il tremore degl'Israeliti alla comparsa del Gigante, e la loro preghiera fatta a Dio
- Il Coraggio die David, ed il di lui ardore di rintuzzar l'orgoglio del nemico spaventevole, colla sua confidenza messa nell'ajuto di Dio
- Il combattere frà l'uno e l'atro a la loro contesa hierin: a) vien tirata la scelce colla frombola nella fronte del Gigante b) casca Goliath
- La fuga de'Filistei, che vengono persequitati ed amozzati dagl'Israeliti
- La gioia degl' Israeliti per la loro Vittoria

Muselaer (Willem Kroesbergen, 1971, naar Ruckers)

Uit het Camphuysen-manuscript:
Hoe ongelijcken het Lot

Jan Pieterszoon Sweelinck (1561-1621)
- Malle Sijmen [SwWV 323]
- Von der Fortuna werd ich getrieben (Engels Fortuijn) [SwWV 320]
- Soll es sein (Poolse almande) [SwWV 330]

Clavecimbel naar Labrèche (Bernd Fischer, 1983/84)

Johann Adam Reincken (1643-1722)
Toccata in G

PAUZE

Johann Sebastien Bach (1685-1750)
- Praeludium & Fuga in Bes-groot [BWV 890] (uit het Wohltemperirte Clavier, Boek 2)
- Toccata in g-klein [BWV 915]

Orgel

Johann Sebastian Bach
Uit de vierde Cello-suite in Es [BWV 1010]*
Sarabande - Bourree I + II - Gigue

* bewerkt voor orgel (in F-groot) door Menno van Delft

Toelichting door Menno van Delft
Het programma van vanavond biedt een veelvoud aan verschillende kleuren. Aan het begin en einde klinkt het Müller-orgel uit 1762. Aangezien dit prachtige instrument geen zelfstandig pedaal heeft, heb ik, om het concert te openen, gekozen voor een werk dat eigenlijk manualiter is: de eerste Biblische Sonate van Johann Kuhnau (als Thomaskantor in Leipzig) de directe voorganger van J.S. Bach). Een uitvoering op orgel biedt daarbij de mogelijkheid om in het tweede deel, waarin de angst der Israëlieten voor Goliath wordt uitgebeeld, de aangrijpende koraalmelodie Aus tiefer Not als uitkomende stem te spelen.
Hierna worden twee geheel verschillende typen clavecimbel bespeeld, d.w.z. besnaarde toetsinstrumenten waarbij de snaren worden getokkeld. Allereerst hoort u een zogeheten muselaer, een specifiek soort virginaal. Het is een clavecimbel in rechthoekige vorm, waarbij de snaren van links naar rechts lopen. Het toetsenbord is aan de rechterkant van het instrument geplaatst, zodat de snaren vrijwel in het midden worden getokkeld, wat een karakteristieke, fluitachtige klank geeft. Dit instrument was uitermate populair in de eerste helft van de zeventiende eeuw en werd vooral gebouwd in de werkplaatsen van de familie Ruckers in Antwerpen. Op veel schilderijen (o.a. bij Johannes Vermeer van Delft) is te zien dat virginalen een belangrijke rol speelden in het huiselijk musiceren der gegoede burgerij.
Vervolgens komt een groot twee-klaviers clavecimbel aan bod. Dit uitzonderlijk lange instrument is een kopie van een Zuid-Frans model, dat eind zeventiende eeuw de nieuwste ontwikkelingen in de clavecimbelbouw weerspiegelt. Bach zal zelf precies zo?n instrument nooit bespeeld hebben, maar de instrumentenbouw in Midden-Duitsland stond in die tijd onder sterke Franse invloed en zodoende is de link met Bachs klaviermuziek makkelijk gelegd. De donkere, warme en welsprekende klank is uitermate geschikt voor Bachs klavierretoriek.
Tot slot hoort u drie delen uit een cello-suite van de grote meester, vandaag uitvergroot in een bewerking voor orgel. We weten dat Bach zijn solo?s voor viool (en cello) graag op een toetsinstrument uitvoerde, waarbij hij volop harmonieën en tegenstemmen toevoegde. Zo is hier uit de sarabande een heus trio ontstaan, gevolgd door twee bewegelijke dansen met orkestrale kleuren en flair.

placeholder

Menno van Delft (Netherlands)

Locatie

Laat 80, Alkmaar 1811EK