01 - Jul

12:00

Grote Kerk, Alkmaar
Gratis
ORGEL FESTIVAL HOLLAND KAASMARKTCONCERT FRANK VAN WIJK

Nederlandse meesters: van Sweelinck tot Bastiaans

Kaasmarktconcert door Frank van Wijk.

Waarom zou Frank van Wijk een paar onbekende Nederlandse componisten presenteren als meesters in hun vak? Want wie, behalve een kenner, heeft ooit gehoord van Gerhardus Havingha, Willem de Fesch of Johannes Gijsbertus Bastiaans? Ze zijn immers niet zoals de naam Sweelinck tot icoon van Nederlands muzikaal erfgoed uitgeroepen. Toch hebben ze hun sporen nagelaten. Gerhardus Havingha haalde in 1723 de beroemde orgelmaker Schnitger naar Alkmaar en bracht daarmee een cultuurschok teweeg. De negentiende-eeuwer Bastiaans was de promotor van de muziek van Johann Sebastian Bach. Violist Willem de Fesch is weliswaar in Alkmaar geboren maar verkeerde later in de kringen van George Friedrich Händel in Londen. Vernieuwer, promotor, carrièrejager, deze musici waren meer dan hun muziek. Ze waren meesters in hun vak en daarom haalt Frank van Wijk hun muziek onder het stof vandaan.

Nederlandse meesters: van Sweelinck tot Bastiaans

Van Covelensorgel

Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621)
- Toccata in C [SwWV 283]
- Onder een linde groen (4 variaties) [SwWV 325]

Van Hagerbeer-Schnitgerorgel

Gerhardus Havingha (1696-1753)
Ouverture octava in F (1725)

Willem de Fesch (1687-1761)
Concerto in c [Op. 5, no.5] (1725)
Allegro - Siciliano - Vivace (orgeltranscriptie door Frank van Wijk)

Johannes Gijsbertus Bastiaans (1812-1875)
Dubbelfuga in g (uit: 6 Orgelstukken, 1841)

Toelichting door Frank van Wijk

'Dutch Masters' - internationaal een begrip in de schilderkunst. Exposities trekken steevast enorme bezoekersaantallen. Maar geld dat ook voor de muziek? Jan Pieterszoon Sweelinck, bijgenaamd 'de Orpheus van Amsterdam' was zondermeer een 'Dutch Master', al tijdens zijn leven. Maar ook na hem volgden vele Hollandse muzikanten die hun vak verstonden. Vaak waren dat stadsorganisten, die door hun veelzijdige werk als organist, klokkenist, clavecinist, dirigent en docent midden in het toenmalige muziekleven stonden.
Gerhardus Havingha was zo iemand. Nog maar net benoemd tot stadsorganist in Alkmaar kwam hij overigens zwaar onder vuur te liggen toen hij de totale ombouw van het beroemde Van Hagerbeer-orgel door Frans Caspar Schnitger wist door te zetten. Heel orgel minnend Holland stond op z'n kop. De vernieuwing bleek echter een eclatant succes en als dank voor de steun van het stadsbestuur in deze kwestie droeg Havingha aan hen zijn 8 Suites (1725) op, waaruit vandaag een zeer Noord Duits getinte Ouverture klinkt. Willem de Fesch, geboren en getogen in Alkmaar, moet het orgel van de Grote Kerk in zijn jonge jaren regelmatig gehoord hebben. Zijn carrière als violist en componist leidde hem uiteindelijk via Amsterdam en Antwerpen naar Londen, waar hij onder meer concertmeester werd in het orkest van Händel. Zijn Concert in c op.5 no.5 werd in 1725 in Amsterdam gepubliceerd en laat duidelijk horen waarom hij wel 'de Vivaldi van het Noorden' wordt genoemd.
Een negentiende-eeuwse Dutch Master was Johannes Gijsbertus Bastiaans, in zijn latere jaren stadsorganist van Haarlem. Hij studeerde als eerste Nederlander in Leipzig bij Felix Mendelssohn en bracht vandaar de Bachtraditie mee; in 1850 gaf hij zelfs het allereerste Bachconcert in ons land! Ook in de Alkmaarse Grote Kerk trad hij op. Dat hij zijn vak beheerste blijkt wel uit de meesterlijke Dubbelfuga in g, het slotstuk van zijn '6 Orgelstukken' uit 1841, waarmee ook dit programma besluit. Veel luisterplezier gewenst met deze Hollandse Meesters!

placeholder

Frank van Wijk

Locatie

Koorstraat 2, Alkmaar 1811GP