25 - Jun

Van Covelensorgel

Girolamo Frescobaldi (1583-1643)
Toccata Ottava (Il primo libro di Toccate...- 1615-1637) [in F]

Claudio Monteverdi (1567-1643)
Uit selva morale e spirituale:
O ciechi ciechi - Salve Regina secondo - E questa vita un lampo

Van Covelensorgel

Peeter Cornet (1575?-1633)
Salve Regina [in d]
Salve - Ad te clamamus - Eia ergo - O Clemens - Pro Fine

Claudio Monteverdi
Uit madrigaalboek 8: Altri canti di Marte

Monteverdi-orgel

Tarquinia Merula (1595-1665)
Capriccio

Claudio Monteverdi
Uit madrigaalboek 6: Lagrime dell?amato al sepolcro dell?amata

PAUZE

Van Hagerbeer-Schnitger organ

Benoît Mernier (°1964)
Invention I (1998)

Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621)
Uit Cantionae sacrae: Beati omnes

Van Hagerbeer-Schnitgerorgel

Matthias Weckmann (ca. 1616-1674)
Magnificat II Toni [F-G] (4 verzen verbonden door improvisaties)

Claudio Monteverdi
Uit Messa a quatro voci et salmi:
Nisi Dominus
Uit Selva morale e spirituale:
Confitebor terzo

Selva Morale e Spirituale van Claudio Monteverdi
Wij boffen maar. Claudio Monteverdi leefde van 1567-1643, een zeker voor die tijd lang leven, middenin de veranderende muzikale wereld van Renaissance naar Barok, als één van de grootste componisten aller tijden en ook nog eens een gevierd man in zijn tijd.
In 1641 verscheen de bonte verzameling Selva Morale e Spirituale. Vermoedelijk vond zijn uitgever Bartolomeo Bagni het tijd dat er nog wat van de oude meester gepubliceerd moest worden. Monteverdi had zoveel muziek geschreven voor allerlei liturgische en semi-liturgische gelegenheden dat het niet eenvoudig zal zijn geweest om een keuze te maken.
Toen hij aangenomen werd in Venetië als Maestro di Capella, was hij vooral bekend om zijn madrigalen en natuurlijk de opera's Orfeo en Arianna. Met de Maria-Vespers zette hij een nieuwe kerkmuzikale toon: het strenge contrapunt zoals de kerk in Rome dat bleef dicteren werd vervangen door concertante muziek, vermenging van wereldlijke en geestelijke stijlen. Wellicht door de Romeinse geestelijkheid tandenknarsend beschouwd, maar door de Venetiaanse vrijdenkers ten volle omarmd.

Met dit programma maken wij onze eigen verzameling van werken die met elkaar een mini-staalkaart vormen van Monteverdi's werken en allemaal iets vertegenwoordigen in het geniale oeuvre van deze componist. Zoals hij het noemt de ?moralistische? teksten zoals O ciechi, ciechi, de geestelijke teksten van de psalmen zoals Confitebor en ook een madrigaal van grote intensiteit, de Lagrime d'Amante al sepolcro dell?Amata.
We weten dat Monteverdi een 'organo di legno' prefereerde, een houten orgel dat een duidelijke articulatie mogelijk maakt, met registers die een lieflijke klank produceren. Wij zijn er trots op dat we deze voorkeur van Monteverdi hebben kunnen honoreren met ons Monteverdi-orgel. Het Nationaal Muziekinstrumentenfonds heeft het mogelijk gemaakt, orgelbouwer Klop heeft het gebouwd, en de Italiaanse ontwerper/musicus Michele Barchi heeft het gedecoreerd.

Toelichting door Benoît Mernier
Als we het hebben over de revolutie van de vroege barok, de geboorte van de opera, de kunst van het "parlar cantando", de "seconda pratica" in madrigalen, denken we onmiddellijk aan Claudio Monteverdi. Girolamo Frescobaldi, die zijn bijna exacte tijdgenoot was, is voor het klavier hetzelfde als Monteverdi was voor de zangstem (Monteverdi heeft niets nagelaten voor het klavier).
Het lag dus voor de hand om deze twee componisten in hetzelfde concert te presenteren, maar ook om te laten zien hoezeer deze twee Italiaanse componisten de Duitse componisten (vooral uit het Noorden) beïnvloed hebben. Door de invloed van Heinrich Schütz werd de Hamburgse componist Mathias Weckmann beïnvloed door deze 'stile moderno', terwijl hij trouw bleef aan de polyfone traditie ('stile antico') van de Nederlanden. Deze 'stile antico' zal geïllustreerd worden door een dialoog tussen Jan Pieterszoon Sweelinck en Pieter Cornet, die actief was in Brussel en begraven ligt in de Zavelkerk waar ik organist ben.
Ik wilde ook muziek maken voor vandaag: mijn 'eerste uitvinding' is een eerbetoon aan een vorm van polyfonie: die welke Bach gebruikte in zijn werken voor viool en cello solo. De stijl is heel anders, maar de procedure die in dit werk wordt gebruikt is geïnspireerd op de briljante manier waarop Bach uitvond: met één enkele partij laten klinken alsof het er meerdere zijn. Het is ook een manier om ons eraan te herinneren dat deze zeventiende-eeuwse muziek in die tijd heel modern klonk. Ik ben erg blij dat ik betrokken mag zijn bij dit concert, dat vocale en instrumentale muziek combineert met orgelmuziek.